„Rząd powołuje operatora narodowego, by przejąć kontrolę nad Internetem”. Brzmi poważnie. I stanowi zagrożenie. Ale nie dlatego, że rząd ma znowu szalone pomysły. Dlatego, że jest to fake news, w który uwierzyło wielu Polaków pod koniec 2021 roku. Czym są owe fake newsy i jak je rozpoznawać? Odpowiadamy.

Czym są fake newsy i jaki mają cel

Fałszywe informacje, będące jednym z narzędzi szerzenia dezinformacji – tym są fake newsy. Tworzenie i rozprzestrzenianie wiadomości, które nie są zgodne z prawdą, jest ukierunkowanym, świadomym działaniem osób trzecich. Najczęściej są one kreowane by osiągnąć konkretne cele – polityczne, osobiste, społeczne, ideologiczne. Czasem chodzi jedynie o lekkie zafałszowanie rzeczywistości, a czasem o oczernienie czyjegoś wizerunku lub wywołanie w społeczeństwie konkretnych reakcji.

Przeczytaj również: Jak wygląda struktura tekstu SEO?

Przedstawianie kłamstwa w formie wiarygodnej relacji jest w dobie Internetu powszechne i ma, niestety, szeroki zasięg. Jednymi z najgłośniejszych ostatnich przykładów fake newsów były artykuły na temat rosyjskiej agresji na Polskę czy widma braku paliwa w związku z wojną na Ukrainie. Raz puszczona fałszywa informacja, szybko przerodziła się w chaos społeczny, który spowodował paraliż wielu obszarów gospodarki.

Gdzie spotkasz fake newsy?

Tak naprawdę wszędzie. Przytoczony na początku artykułu cytat o rządowym planie na przejęcie Internetu publikowała jedna z największych gazet w Polsce. Fałszywe relacje można spotkać zarówno w tradycyjnych mediach (gazety, radio, tv), jak i na internetowych portalach informacyjnych, w social mediach (Facebook, Instagram, Tik Tok), a nawet na portalach edukacyjnych. Szerzenie dezinformacji i propagandowe działania wymagają coraz nowszych kanałów przepływu, aby fake newsy rozchodziły się wśród społeczności jak wirus, infekując kolejne osoby, które ślepo wierzą w to, co czytają.

Jak rozpoznać fake newsa

Niestety staje się to coraz trudniejsze. Osoby odpowiedzialne za tworzenie i rozprzestrzenianie fałszywych informacji stosują bardzo efektywne strategie oparte na manipulacji, propagandzie i upodabnianiu się do wiarygodnych źródeł. Jak można zatem rozpoznać czy to, co czytamy, jest fake newsem? Oto trzy główne zasady.

Sprawdź źródło

Tworzenie i publikowanie na stronach internetowych jest łatwe i praktycznie każdy może to zrobić. Dlatego warto przyjrzeć się, kto publikuje dane informacje i na jakiej stronie:

  • Czy jest to portal informacyjny, czy raczej plotkarski? A może informacje przekazywane są przez social media?
  • Czy publikuje redakcja, czy konkretna osoba?
  • Czy autor informacji publikował już coś wcześniej? Czy można przyjrzeć się jego profilowi i działalności w Internecie?
  • Czy adres strony nie wydaje się podejrzany, dziwnie brzmiący, posiadający niestandardowy zapis? (np. www.kreatorinfou.co.pl)

Jeśli masz wątpliwości – ostrożnie podchodź do czytanego tekstu.

Sprawdź cały tekst

Nie czytaj tylko nagłówków, bo te mają najczęściej za zadanie prowokować i wywoływać silną reakcję emocjonalną. Sprawdź, czy tekst podejrzanego artykułu jest napisany prawidłowo, bez błędów językowych czy gramatycznych. Zwróć uwagę, czy prezentowane są same fakty, czy może opinie i emocje autora? Przyjrzyj się również, czy nie są powielane typowe stereotypy społeczne, które w rzeczywistości wywołują skrajne reakcje.

Sprawdź inne artykuły

Poszukaj w Internecie innych wiadomości na dany temat. Postaraj się obiektywnie ocenić ich jakość i wiarygodność, a także źródło pochodzenia. Sprawdź, kiedy po raz pierwszy pojawiła się podejrzana informacja. Być może czytany fake news jest po prostu „odgrzewanym kotletem” sprzed roku. Jeśli jest taka możliwość, poszukaj badań naukowych, potwierdzających lub zaprzeczających przeczytanym treściom.

I najważniejsze – nie ufaj w 100% podawanym informacjom, myśl, sprawdzaj, bądź bezpieczny!

Autor tekstu: Katarzyna Dycha

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *